Nghịch lý thị trường Trung Quốc: sản xuất thép giảm liên tục nhưng quặng sắt sắp lập kỷ lục mới

Sản lượng thép giảm sâu - ngành thép Trung Quốc tiếp tục đối mặt khó khăn

Theo số liệu Cục Thống kê Trung Quốc công bố, sản lượng thép thô tháng 10/2025 của quốc gia này chỉ đạt 72 triệu tấn, giảm tới 12,1% so với cùng kỳ năm 2024 và cũng là tháng thứ 5 liên tiếp sản lượng sản xuất giảm. Lũy kế 10 tháng đầu năm 2025, sản lượng thép thô của Trung Quốc đạt 817,87 triệu tấn, thấp hơn 3,9% so với cùng kỳ năm 2024.

Với kết quả này, để đạt mốc 1 tỷ tấn thép thô như 5 năm gần đây (2020-2024), Trung Quốc sẽ cần sản xuất trên 93 triệu tấn/tháng trong hai tháng cuối năm 2025, con số này bị đánh giá là bất khả thi. Với tình hình thị trường thép Trung Quốc và thế  giới hiện nay, dự đoán sản lượng tháng 11 và 12 nhiều khả năng chỉ tối đa quanh mức 75 triệu tấn/tháng. Điều này đưa sản lượng thép thô cả năm 2025 của Trung Quốc ước khoảng 967-970 triệu tấn, thấp nhất kể từ năm 2019 (năm 2019 sản lượng thép thô của Trung Quốc là 995,4 triệu tấn, năm 2018 là 929 triệu tấn). 

Nguyên nhân chính của sự sụt giảm sản xuất thép của Trung Quốc năm 2025 là do nhu cầu tiêu thụ thép, đặc biệt từ lĩnh vực bất động sản – trụ cột truyền thống, vẫn ở trạng thái trầm lắng, suy yếu (tham khảo Platts ước tính hạ tầng chiếm khoảng 27% tổng nhu cầu thép của Trung Quốc). Nhiều dự án đình trệ, hoạt động xây dựng thấp hơn trung bình kéo dài nhiều tháng khiến nhu cầu thép xuống thấp. Số liệu của Cục Thống kê Trung Quốc cho thấy đầu tư vào hạ tầng tháng 10/2025 giảm 8,9% so với cùng kỳ, đánh dấu tháng thứ tư liên tiếp giảm. Ngoài ra, biên lợi nhuận của các nhà máy thép Trung Quốc bị ăn mòn do chi phí đầu vào tăng, trong khi giá bán thành phẩm không tăng tương ứng. 

Nhập khẩu quặng sắt có thể thiết lập kỷ lục mới - các yếu tố cơ bản không đủ giải thích đà tăng này

Trái ngược với sản lượng sản xuất thép đi xuống, nhập khẩu quặng sắt của Trung Quốc vẫn tăng trưởng. Trong 10 tháng năm 2025, Trung Quốc đã nhập khẩu 1,03 tỷ tấn quặng sắt, tăng 0,7% so với cùng kỳ năm 2024. Nếu trong hai tháng cuối năm 2025 lượng quặng sắt về vượt mức 210 triệu tấn thì tổng quặng sắt nhập khẩu sẽ vượt qua kỷ lục 1,24 tỷ tấn của năm 2024. Dự báo này là khả thi vì 3 tháng gần đây lượng quặng sắt nhập khẩu về Trung Quốc từ 105-116 triệu tấn/tháng, như vậy khả năng tháng 11 và tháng 12 quặng sắt về trên 105 triệu tấn/tháng là hoàn toàn có thể đạt được. 

Một phần của đà tăng nhập khẩu quặng sắt của Trung Quốc thời gian qua được đánh giá là đến từ hoạt động tái bổ sung tồn kho. Theo đánh giá của thị trường, tồn kho quặng sắt tại cảng mặc dù đã tăng 8 tuần liên tiếp, nhưng lượng tồn kho hiện nay vẫn thấp hơn so với cùng kỳ năm 2024 do vậy vẫn còn dư địa để tăng tồn kho quặng.

Mặt khác, giá quặng sắt hiện khá ổn định, dao động trong biên độ hẹp 100 - 108 USD/tấn trên sàn Singapore từ đầu tháng 8/2025 đến nay. Còn theo Platts, giá quặng sắt 62% Fe được định giá ở mức 104,75 USD/tấn quy khô CFR Bắc Trung Quốc; tính từ đầu tháng 11/2025 cho tới nay thì giá quặng sắt loại này chỉ dao động từ 102,1 - 105,9 USD/tấn CFR. Với diễn biến giá quặng sắt hầu như đi ngang trong thời gian qua đã giúp các nhà máy và thương nhân yên tâm nhập hàng.

Tuy nhiên nhu cầu thép thực tế lại không đủ mạnh để giải thích cho mức nhập khẩu quặng sắt cao như hiện tại. Khi sản lượng thép giảm, đáng lẽ nhu cầu quặng sắt phải đi xuống tương ứng, nhưng thực tế không như vậy.

Tâm lý kỳ vọng các giải pháp kích thích kinh tế và vực dậy thị trường bất động sản phải chăng là yếu tố dẫn dắt thị trường quặng sắt

Vậy điều gì đã đẩy nhập khẩu quặng sắt lên cao? Có lẽ yếu tố chính không nằm ở cung – cầu mà nằm ở tâm lý thị trường. Các doanh nghiệp Trung Quốc dường như đang đặt cược vào khả năng Chính phủ sẽ tiếp tục tung ra các biện pháp kích thích kinh tế mới trong đó có các giải pháp vực dậy thị trường bất động sản.

Kết hợp tất cả các yếu tố trên, bức tranh thị trường hiện tại của Trung Quốc đang thể hiện rõ nghịch lý:

• Sản lượng thép giảm mạnh, phản ánh nhu cầu yếu và lợi nhuận thấp.
• Nhập khẩu quặng sắt lại tăng mạnh, vượt xa mức mà các yếu tố cơ bản có thể giải thích.
• Tồn kho quặng sắt tăng nhưng vẫn thấp hơn so với cùng kỳ năm trước, dư địa tồn kho cho nhập khẩu quặng sắt vẫn còn.
• Kỳ vọng kích thích kinh tế trở thành động lực chính, lấn át ảnh hưởng của dữ liệu thực tế.

Trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục phụ thuộc lớn vào đầu tư hạ tầng và bất động sản để hỗ trợ tăng trưởng, thị trường quặng sắt đang phản ứng trước triển vọng chính sách nhiều hơn là diễn biến nhu cầu thực tế.

Nhiều khả năng năm 2024 có thể sẽ là năm cuối cùng Trung Quốc sản xuất trên 1 tỷ tấn thép (từ năm 2020 - 2024, quốc gia này sản xuất trên 1 tỷ tấn thép/năm). Xu hướng giảm sản xuất của ngành thép Trung Quốc năm 2025 phản ánh áp lực kinh tế đặc biệt khi lĩnh vực hạ tầng - công cụ thường dùng để hỗ trợ tăng trưởng suy giảm, còn lĩnh vực ô tô - chỉ báo cho tiêu dùng hàng hóa cũng yếu đi. 

Tuy nhiên sang năm 2026, bên cạnh phản ánh về áp lực tăng trưởng kinh tế, nhu cầu tiêu dùng, việc sản lượng sản xuất thép của Trung Quốc giảm còn phản ánh rõ rệt hơn nữa về xu hướng điều chỉnh chính sách thép xanh dài hạn của quốc gia này. Mặc dù sản lượng thép thô của Trung Quốc được dự báo sẽ tiếp tục giảm trong những năm tới nhưng Trung Quốc sẽ vẫn là quốc gia sản xuất thép lớn nhất thế giới và cũng là nhà sản xuất thép xanh lớn nhất nhờ lợi thế cạnh tranh về điện tái tạo và sản xuất hydro xanh.

Trần Hương