Gói kích thích kinh tế và việc hạn chế sản xuất thép ở Trung Quốc sẽ hỗ trợ ngành thép toàn cầu

Giá thép xây dựng phản ứng tích cực hơn khi Trung Quốc phát hành 1.000 tỷ Nhân dân tệ trái phiếu chính phủ nhằm thúc đẩy phục hồi kinh tế

Áp lực giảm giá hàng hóa trên thị trường thép Trung Quốc đã tạm dừng sau ngày 24 tháng 10 khi Thông báo được đưa ra từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nhân dân - Cơ quan lập pháp cao nhất của Trung Quốc; theo đó Trung Quốc đã thông qua kế hoạch tăng tỷ lệ thâm hụt tài chính cho năm 2023 lên khoảng 3,8% tổng sản phẩm quốc nội - cao hơn nhiều so với mức 3% đặt ra vào tháng 3. Kế hoạch này bao gồm việc phát hành thêm trái phiếu chính phủ trị giá 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (khoảng trên 137 tỷ USD) trong quý 4 để hỗ trợ xây dựng và cứu trợ thiên tai. 

Hỗ trợ tài chính bổ sung được phê duyệt lần này đánh dấu lần điều chỉnh ngân sách đầu tiên sau nhiều năm của Trung Quốc, góp phần củng cố niềm tin thị trường hàng hóa nói chung, trong đó có hỗ trợ tích cực cho giá thép xây dựng tại thị trường Trung Quốc. Từ ngày 24 tháng 10 đến ngày 27 tháng 10, giá thép cây tại thị trường giao ngay và kỳ hạn của Trung Quốc giữ xu hướng tăng. Theo S&P Global, ngày 27/10/2023, giá thép cây tại thị trường Bắc Kinh ở mức 3.835 Nhân dân tệ/tấn (giá đã bao gồm VAT), tăng 1,6% so với ngày 20/10/2023; cùng ngày, giá thép cây kỳ hạn 3 tháng trên Sàn giao dịch Thượng Hải ở mức 3.724 Nhân dân tệ/tấn, tăng 3,16% so với cùng ngày tuần trước. Giá các mặt hàng nguyên liệu cũng có diễn biến theo xu hướng tăng là chủ đạo như: giá phôi thép Đường Sơn ngày 27/10 ở mức 3.560 Nhân dân tệ/tấn (giá đã bao gồm VAT), tăng 2,2% so với ngày 20/10, cùng thời điểm, giá quặng sắt 62% Fe ở mức 121,8 USD/tấn CFR Bắc Trung Quốc, tăng 5,7%.

Nguồn: S&P Global

Thị trường bất động sản Trung Quốc chiếm khoảng 1/3 nhu cầu thép của quốc gia này, và sự phục hồi của thị trường phụ thuộc nhiều vào các chính sách ưu đãi của chính phủ. Trong 9 tháng đầu năm 2023, thị trường bất động sản Trung Quốc chưa có nhiều dấu hiệu phục hồi, doanh số bán bất động sản tiếp tục giảm bất chấp lãi suất vay thế chấp thấp hơn và các quy định mua đã được nới lỏng nhằm thúc đẩy việc mua nhà. 

Do khó khăn của thị trường bất động sản, hoạt động khởi công xây dựng các dự án công trình mới chậm và ít hơn, nên mức tiêu thụ thép của Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm 2023 đã giảm 1,5% so với cùng kỳ năm 2022. Thị trường thép nội địa càng trở nên khó khăn hơn, gia tăng mất cân bằng cung cầu khi sản xuất thép ở Trung Quốc trong 9 tháng lại tăng 1,7% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, với gói kích thích kinh tế mới nhất này, một số nhà sản xuất thép Trung Quốc kỳ vọng nhu cầu tiêu dùng thép sẽ nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng trong quý 4 năm nay và sang năm 2024.

Tìm cách cải thiện tình trạng dư thừa công suất dẫn đến giá và tỷ suất lợi nhuận giảm, lượng khí thải tăng

Dữ liệu từ Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc (CISA) cho thấy tổng lượng khí thải của ngành thép Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm 2023 đã tăng 6,65% so với cùng kỳ năm 2022. Do vậy, những lo ngại về giới hạn sản xuất thép trong quý 4 của chính quyền các tỉnh cũng phần nào che mờ tác động tích cực của gói kích thích kinh tế. Những biện pháp kiểm soát ô nhiễm không khí sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động của doanh nghiệp thép Trung Quốc.

Đường Sơn - trung tâm sản xuất thép lớn ở miền Bắc Trung Quốc, đã được đặt trong tình trạng khẩn cấp cấp 2 kể từ ngày 27 tháng 10 trong bối cảnh dự báo ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Ngoài ra, Văn phòng bảo vệ môi trường và sinh thái của Hàm Đan, một trung tâm sản xuất thép khác ở phía Bắc Trung Quốc, cũng thông báo sẽ thực hiện mức độ phản ứng tương tự từ ngày 27 tháng 10. 

Thông thường, các nhà máy thép được yêu cầu hạn chế sản xuất trong những tình huống khẩn cấp. Hiện vẫn chưa rõ khi nào các biện pháp kiểm soát ô nhiễm sẽ được dỡ bỏ ở cả hai thành phố trên.

Trước đó, từ đầu tháng 9/2023, do nhu cầu trong nước yếu, giá thép nội địa thấp, giá nguyên liệu thô cao dẫn đến tỷ suất lợi nhuận giảm, đã buộc các nhà sản xuất thép Trung Quốc phải tự nguyện giảm sản xuất. Sản lượng thép sản xuất tháng 9/2023 đạt 82,11 triệu tấn, giảm 5% so với tháng 8/2023 và giảm 5,6% so với cùng kỳ năm 2022. Sang tháng 10, các nhà sản xuất thép tại một số tỉnh của Trung Quốc tiếp tục chủ động giảm sản xuất các sản phẩm thép ở mảng xây dựng để tránh thua lỗ trong bối cảnh giá thấp và tình hình chung yếu kém của thị trường xây dựng.

Gói kích thích kinh tế và việc hạn chế sản xuất thép ở Trung Quốc sẽ hỗ trợ ngành thép toàn cầu

Việc điều chỉnh giảm sản xuất trong quý 4 và kích thích nhu cầu tiêu dùng thép của nền kinh tế Trung Quốc có thể đẩy giá thép xây dựng tại quốc gia này biến động tăng trong ngắn hạn. Tuy nhiên việc mất cân bằng giữa cung và cầu thép khó có thể được điều chỉnh thành công trong một thời gian ngắn nên triển vọng giá thép phục hồi bền vững trong Quý 4 là khá mong manh.

Về nhu cầu, ngành bất động sản Trung Quốc khó có thể kích thích nhu cầu thép một cách hiệu quả ngay lập tức, nhưng nhu cầu về các sản phẩm thép rất có thể sẽ được hỗ trợ bởi sự phục hồi của các hoạt động sản xuất và sự tăng trưởng nhanh hơn của các ngành năng lượng mới như điện gió và hạt nhân.

Các doanh nghiệp thép Việt Nam cũng như các doanh nghiệp bên ngoài Trung Quốc sẽ cảm thấy nhẽ nhõm hơn khi ngành thép Trung Quốc hạn chế sản xuất trong quý 4, khi đó nhiều khả năng xuất khẩu của các doanh nghiệp Trung Quốc có thể giảm trong giai đoạn này. Trong 9 tháng đầu năm 2023 cũng như hiện tại, thép Trung Quốc đã và đang tràn ngập thị trường toàn cầu và gây áp lực lớn lên các nhà sản xuất khác. 

Nhìn chung, phần lớn những người tham gia thị trường đều dự đoán rằng với các biện pháp tiếp theo của Bắc Kinh nhằm ổn định nền kinh tế, nhu cầu về thép tại Trung Quốc sẽ dần phục hồi, đồng thời các yếu tố sản xuất dư thừa và nhu cầu yếu có thể được cải thiện.

Ngoài ra, sản lượng xuất khẩu của Trung Quốc cũng có thể chịu tác động từ việc triển khai Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu (EU). Theo lộ trình, giai đoạn chuyển tiếp sẽ bắt đầu vào tháng 10 năm 2023 và kéo dài đến tháng 12 năm 2025. Việc thực hiện thực tế sẽ bắt đầu từ tháng 1 năm 2026. Triển vọng xuất khẩu thép của Trung Quốc trong bối cảnh thực thi cơ chế này khá mơ hồ. Tuy nhiên, dòng chảy thương mại của Trung Quốc nhiều khả năng sẽ thay đổi, như trong 9 tháng đầu năm 2023, hướng xuất khẩu thép của Trung Quốc đã có những thay đổi đáng chú ý khi thị trường Mỹ Latinh đang dần trở thành khu vực xuất khẩu quan trọng bên cạnh các thị trường trọng điểm của sản phẩm thép Trung Quốc là Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Đông và Việt Nam. 

Để đối phó với làn sóng thép xuất khẩu giá rẻ của Trung Quốc, nhiều quốc gia đang tăng cường áp dụng các hàng rào kỹ thuật và biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất thép trong nước. 

Trần Hương