Nhận diện tham nhũng dưới hình thức "lợi ích nhóm", "sân sau"

Chính phủ cần nhận diện loại nào là tham nhũng dưới hình thức "lợi ích nhóm" và "sân sau", từ đó mới có giải pháp hiệu quả được, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị.

Khi đó, Uỷ ban đã dành một buổi chiều 5/9 nghe và thảo luận về báo cáo công tác phòng chống tham nhũng năm 2018 của Chính phủ.

Trước đó, khi báo cáo tình hình tội phạm, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cũng đề cập, qua các vụ án lớn đã xử lý cho thấy, các đối tượng triệt để lợi dụng những sơ hở trong cơ chế, chính sách để thông đồng, tạo ra các "nhóm lợi ích", hoặc móc ngoặc giữ khu vực nhà nước và doanh nghiệp tạo "sân sau", "công ty gia đình", dùng ảnh hưởng của mình để đấu thầu cho các dự án, thâu tóm đất công, cho vay sai nguyên tắc, thế chấp vòng vo, rút tiền của nhà nước, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng.

Uỷ viên Uỷ ban Tư pháp Nguyễn Bá Sơn bình luận,câu chuyện "sân sau" thì bản thân ông đã nghe lâu rồi, cách đây cả chục năm. Nhưng mà gần đây cảm nhận nó là một việc phổ biến của các doanh nghiệp lớn, dứt khoát có "sân sau", không chỉ có một "sân sau" mà là vài ba "sân sau".

Chúng ta có thống kê hiện đang có bao nhiêu "sân sau" và chúng ta có thái độ như thế nào với vấn đề này. Cái này không khó nếu chúng ta theo dõi dòng vốn dịch chuyển. Chúng ta phải có giải pháp giảm thiểu và tiến đến làm sạch hiện tượng này, ông Sơn đề nghị.

Một năm trước, thẩm tra báo cáo phòng chống tham nhũng của Chính phủ, Uỷ ban Tư pháp Quốc hội từng nhận định "lợi ích nhóm", "sân sau" đã không còn là nghi ngờ. Khi đó, cơ quan thẩm tra nhấn mạnh, trong thời gian tới, định hướng phòng chống tham nhũng cần tập trung phát hiện, xử lý, phòng ngừa đối với tham nhũng dưới hình thức "lợi ích nhóm", "sân sau".

Phát biểu kết thúc phiên thẩm tra chiều 5/9/2018, Chủ nhiệm Lê Thị Nga nhắc lại đề nghị này và cho biết là sau một năm cũng "không thấy Chính phủ nói gì".

Cũng liên quan đến vấn đề này, nhóm nghiên cứu của Uỷ ban thẩm tra kiến nghị, Quốc hội, Chính phủ cần tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định của pháp luật, tạo hành lang pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ, bảo đảm công tác phòng chống tham nhũng có hiệu lực, hiệu quả. Ban hành Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi) và các văn bản quy định chi tiết thi hành để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong công tác này, trong đó chú trọng hoàn thiện các quy định về công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị, về trách nhiệm giải trình và việc kiểm soát có hiệu quả tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, hạn chế sự tác động tiêu cực của hình thức "lợi ích nhóm", "sân sau".

Còn băn khoăn về không ít thông tin từ báo cáo năm 2018 của Chính phủ, song đánh giá chung nhiều ý kiến tại phiên họp đều cho rằng kết quả phòng chống tham nhũng đã đạt kết quả tốt hơn năm trước.

Công tác phòng chống tham nhũng trong năm 2018 đã được tiến hành bài bản, đồng bộ và quyết liệt hơn năm 2017, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đánh giá.

"Chúng ta chú trọng cả công tác phòng và công tác chống, nhưng có điểm mới trong năm 2018 là công tác chống tham nhũng đã quyết liệt và đạt được nhiều kết quả rõ nét hơn các năm trước", Phó chủ tịch nói.

Ý mới nữa mà theo ông Lưu thì báo cáo chưa đề cập là việc xử lý, thu hồi tài sản tham nhũng tốt hơn năm trước rất nhiều.

Về tình hình tham nhũng, Phó chủ tịch nói ông đã cố tìm đọc trong báo cáo của Chính phủ để xem đánh giá của Chính phủ thế nào nhưng chỉ thấy lác đác thôi, chưa rõ.

"Năm 2017 chúng ta nói tình hình tham nhũng vẫn nghiêm trọng, phức tạp, tinh vi. Nhưng năm nay có tinh vi nữa không? Tôi vẫn thấy tình hình tham nhũng nghiêm trọng, tinh vi, nhưng cách thể hiện nó khác hơn, các vụ lớn nghiêm trọng không như giai đoạn trước nữa. Qua kết quả đấu tranh phòng chống tham nhũng như thế, tôi tán thành đánh giá của nhóm nghiên cứu là tình tham nhũng có suy giảm, có xu hướng được ngăn chặn, đẩy lùi", ông Lưu nói.

Tuy nhiên, cũng như một số vị khác, Phó chủ tịch Quốc hội băn khoăn rằng tại sao những vụ án kinh tế lớn chủ yếu điều tra, truy tố xét xử được về các tội danh như cố ý làm trái gây hậu quả nghiêm trọng, thiếu tinh thần trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng mà rất ít vụ chứng minh, điều tra được về hành vi tham ô, nhận hối lộ.

Chỗ này là kết quả phòng chống tham nhũng còn hạn chế, là câu hỏi dư luận còn đặt ra, Phó chủ tịch nhấn mạnh.

Vấn đề khác được ông Lưu lưu ý là số liệu về thiệt hại do tham nhũng gây ra được phát hiện qua thanh tra, kiểm toán vẫn chưa được tách bạch rõ ràng. Vấn đề này năm nào, báo cáo nào cũng đề nghị tách bạch, vì nếu đưa tất cả vào thì số liệu lớn lắm, nhưng rồi chuyển sang cơ quan điều tra chỉ có mấy vụ thôi.

Cái này có tách bạch được không? Không được thì đưa vào báo cáo thế nào? Phó chủ tịch nêu vấn đề.

Nhận xét các hạn chế tại báo cáo của Chính phủ nghe "quen quen", Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga nhấn mạnh rằng việc không chỉ rõ được địa chỉ chỗ nào chống tham nhũng chưa tốt là vấn đề lớn đối với Chính phủ. Và theo bà thì nếu cố gắng, Chính phủ vẫn có thể làm được điều này, điều mà cơ quan thẩm tra đã nhiều lần đề nghị.