EU xem xét áp thuế 50% với thép vượt hạn ngạch, bổ sung lệnh cấm Nga - Belarus và cho phép chuyển hạn ngạch theo quý

EU siết mạnh hạn ngạch thép, giữ nguyên mốc tham chiếu 2013

Một bản dự thảo biện pháp tự vệ thép của Nghị viện châu Âu vừa bị rò rỉ cho thấy các nhà lập pháp ủng hộ kế hoạch áp thuế 50% với lượng thép nhập khẩu vượt hạn ngạch. Hạn ngạch miễn thuế tiếp tục dựa trên mức tham chiếu năm 2013 - thấp hơn khoảng 50% so với phân bổ hiện nay.

Các chi tiết phân bổ theo từng quốc gia vẫn chưa được công bố, khiến thị trường tiếp tục chờ đợi.

Cho phép chuyển hạn ngạch sang quý sau

Khác với cơ chế hiện hành, dự thảo đề xuất cho phép chuyển phần hạn ngạch chưa dùng của quý trước sang quý tiếp theo. Điều này có thể làm giảm biến động đối với một số chủng loại thép, đồng thời giúp doanh nghiệp có thêm dư địa điều phối nguồn hàng.

Bổ sung quy định xuất xứ “melt and pour”, siết chặt chống lẩn tránh

Dự thảo nhấn mạnh yêu cầu chứng minh xuất xứ “melt and pour” - nơi thép được nấu chảy và đúc thành dạng rắn đầu tiên. Mục tiêu là ngăn thép sản xuất tại một số nước bị tái dán nhãn qua các công đoạn gia công nhỏ.

Đặc biệt, thép được nấu chảy và đúc tại Nga hoặc Belarus sẽ bị cấm hoàn toàn, không được tiếp cận hạn ngạch và có thể bị từ chối ngay tại biên giới EU.

EU cũng mở rộng danh mục chứng từ xác minh và yêu cầu EC ban hành hướng dẫn giảm thủ tục cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Các miễn trừ và ngoại lệ

• Ukraine: được miễn toàn bộ hạn ngạch và thuế trong bối cảnh xung đột vẫn diễn ra.
• Na Uy, Iceland, Liechtenstein: tiếp tục nằm ngoài cơ chế hạn ngạch - thuế.

Rà soát hàng năm và đảm bảo tuân thủ WTO

Nghị viện đề xuất rà soát phạm vi sản phẩm hàng năm, kèm báo cáo công khai về sử dụng hạn ngạch và lượng thép chịu thuế 50%. Cứ hai năm sẽ đánh giá xu hướng dư thừa công suất toàn cầu và tác động đến ngành thép EU.

Dự thảo nhiều lần khẳng định biện pháp mới phải tuân thủ WTO và hướng tới giảm méo mó thương mại do dư thừa công suất toàn cầu.

Thời điểm có hiệu lực: sớm nhất tháng 4/2026

Biện pháp mới cần được thông qua tại ủy ban, phiên họp toàn thể và đàm phán với Hội đồng EU. Một số quốc gia EU muốn áp dụng từ đầu năm 2026, song các nguồn tin thị trường cho rằng mốc này “không khả thi”.

Nhiều nhận định cho rằng ngày 1/4/2026 là thời điểm có thể thực hiện, dù EC chưa đưa ra bình luận.

Tác động thị trường: dự kiến lớn hơn cả CBAM

Các doanh nghiệp châu Âu lo ngại biện pháp mới sẽ giảm mạnh lượng nhập khẩu, gây xáo trộn chuỗi cung ứng.

Một nhà mua hàng tại Ý nhận định: “Nhập khẩu có thể giảm 50%. Nếu biện pháp có hiệu lực ngày 1/4, thì việc nhập hàng an toàn - không lo thuế 50% - sẽ phải kết thúc từ tháng 1/2026. Sự thiếu rõ ràng về CBAM và tự vệ đang đẩy thị trường vào bất ổn.”

Th.S