CBAM và điều chỉnh biện pháp phòng vệ kìm hãm nhu cầu nhập khẩu thép của châu Âu

CBAM

Việc triển khai CBAM từ tháng 1/2026 hiện là chủ đề được bàn luận nhiều nhất trên thị trường thép châu Âu do vẫn thiếu rõ ràng chỉ vài tháng trước thời điểm chính thức áp dụng.

Ngày 28/8, Ủy ban châu Âu đã khởi động ba cuộc tham vấn công khai về cách thức triển khai thực tiễn CBAM.

Ba cuộc tham vấn này nhằm hoàn thiện bộ quy tắc cho việc triển khai CBAM toàn diện - cụ thể là:

• Xác định cách đo lường phát thải
• Điều chỉnh chứng chỉ CBAM với các phân bổ miễn phí trong Hệ thống giao dịch khí thải của EU (EU ETS),
• Công nhận các chi phí carbon đã trả tại quốc gia xuất khẩu - đảm bảo cơ chế công bằng, hiệu quả và sẵn sàng từ tháng 1/2026.

Mục tiêu tham vấn CBAM

1. Phương pháp tính toán phát thải

• Thiết lập cách tính lượng phát thải trực tiếp và gián tiếp trong hàng hóa nhập khẩu theo CBAM giai đoạn chính thức từ 1/1/2026.
• Rõ ràng giữa dữ liệu phát thải thực tế và giá trị mặc định, đơn giản hóa quy trình, thống nhất với báo cáo theo ETS, giảm gánh nặng hành chính và duy trì tính toàn vẹn môi trường.

2. Điều chỉnh chứng chỉ CBAM với phân bổ miễn phí ETS

• Xác lập quy tắc chi tiết để điều chỉnh nghĩa vụ nộp chứng chỉ CBAM của nhà nhập khẩu, nhằm phản ánh đúng các phân bổ miễn phí theo ETS.
• Đảm bảo hàng hóa sản xuất trong và ngoài EU đều chịu mức giá carbon tương đương khi các phân bổ miễn phí được loại bỏ dần từ 2026-2034.

3. Khấu trừ chi phí carbon đã trả tại quốc gia thứ ba

• Đưa ra quy tắc cho phép nhà nhập khẩu giảm nghĩa vụ CBAM nếu đã trả chi phí carbon ở ngoài EU.
• Bao gồm: cách quy đổi sang euro, bằng chứng cần cung cấp, và cơ quan xác nhận hợp lệ - đảm bảo công bằng và tránh bị đánh thuế kép.

Ủy ban sẽ nhận phản hồi đến 25/9/2025, với dự thảo cuối cùng dự kiến công bố trong quý IV/2025.

Phản ứng thị trường

Một số nhà cung ứng châu Á - đặc biệt từ Việt Nam, Đài Loan và Trung Quốc – đã chào bán thép cuộn cán nguội (CRC) và thép mạ kẽm nhúng nóng (HDG) kèm lời cam kết “chịu rủi ro CBAM”, nghĩa là họ sẽ gánh các chi phí bổ sung.

Tuy nhiên, chi phí CBAM cho hàng nhập khẩu từ 1/2026 vẫn chưa rõ ràng.

Một người mua tại Nam Âu nhận định: “Chi phí này phụ thuộc vào chuẩn phát thải mà EC đặt ra cho từng sản phẩm, cùng với giá carbon - tất cả vẫn chưa được xác định. Dự thảo cuối cùng sẽ chỉ được công bố sau khi kết thúc tham vấn trong tháng này.”

• CRC từ Việt Nam: 610 €/t CIF Nam Âu.
• CRC từ Đài Loan: 650 €/t CIF.
• Tháng 8: CRC Trung Quốc đến Antwerp: 640 €/t CIF, giá đã bao gồm thuế chống bán phá giá và chi phí CBAM.

Đánh giá hàng tuần của Fastmarkets: CRC nhập khẩu, cảng chính Nam Âu, 610-650 €/t ngày 3/9, tăng so với 600-610 €/t một tuần trước.

Nguồn tin cho biết, nhà cung ứng Việt Nam chào bán HDG 0,58mm Z140 ở mức 810 €/t CIF Nam Âu, trong khi giá chào mua chỉ 770-780 €/t.

Biện pháp phòng vệ thép

Biện pháp phòng vệ thép - công cụ quản lý nhập khẩu thép đã có từ 2019 - dự kiến cũng sẽ thay đổi từ 2026.

EC đã tham vấn công chúng trong tháng 7-8 về các biện pháp thay thế, dự kiến thông qua trong quý III/2025. Có 143 phản hồi, phần lớn từ doanh nghiệp và hiệp hội châu Âu, ủng hộ hạn ngạch thuế quan (TRQ) dài hạn, không ngoại lệ, bao phủ toàn bộ sản phẩm thép cơ bản, kể cả thép chế biến.

Một số nguồn tin thương mại tin rằng biện pháp mới có thể áp dụng sớm nhất từ 1/2026, thay vì tháng 7/2026.

Hiện tại, các biện pháp phòng vệ thép bao gồm 26 nhóm sản phẩm.

Phân tích hạn ngạch Q3/2025 (HRC, CRC, HDG):

HRC: Thổ Nhĩ Kỳ, Hàn Quốc, Đài Loan dùng hết hạn ngạch; Ấn Độ, Ai Cập, Việt Nam dùng chưa đến 1/3. Ngoài ra, Ai Cập, Việt Nam và Nhật Bản còn chịu thuế chống bán phá giá tạm thời từ tháng 4, dự kiến thành thuế chính thức vào tháng 10.

CRC: đa số quốc gia dùng 91-100% hạn ngạch; chỉ Thổ Nhĩ Kỳ dùng hết. CRC Thổ Nhĩ Kỳ chào 600-620 €/t CIF (4/9). Tuy nhiên, hạn ngạch chỉ 43.989 t/ quý, nên luôn bị vượt.

HDG (nhóm 4a, 4b): Trung Quốc, Đài Loan dùng hết hạn ngạch; Thổ Nhĩ Kỳ, Việt Nam, Hàn Quốc đạt >90%.

Th.S