Thái Lan dỡ lệnh tịch thu thép của Công ty Thép Xin Ke Yuan Steel, gây tranh cãi về tính minh bạch và tiêu chuẩn chất lượng thép

Số thép trị giá 40 triệu baht này thuộc về Công ty TNHH Thép Xin Ke Yuan của Trung Quốc, công ty từng bị cựu Bộ trưởng Công nghiệp Akanat Promphan cáo buộc sản xuất sản phẩm thép kém chất lượng. Động thái này của Viện Tiêu chuẩn Công nghiệp Thái Lan (TISI) diễn ra chỉ ngay sau khi Chính phủ mới được thành lập, làm dấy lên nghi ngờ về thời điểm và tính minh bạch của quyết định. Đồng thời quyết định này cũng được thực hiện giữa bối cảnh niềm tin đối với thép được sản xuất bằng công nghệ lò cảm ứng (IF) vẫn đang bị lung lay sau vụ sập tòa nhà Văn phòng Kiểm toán Nhà nước (SAO) ở Bangkok hồi tháng 3/2025.

Sau thảm kịch tại SAO, TISI đã tịch thu 41.635 thanh thép của Công ty TNHH Thép Xin Ke Yuan để kiểm định. Cuộc điều tra ban đầu của Bộ Công nghiệp cho thấy thép mang thương hiệu SKY do Xin Ke Yuan cung cấp không đáp ứng tiêu chuẩn an toàn. Công ty Thép Xin Ke Yuan là một trong 12 công ty tại Thái Lan sản xuất thép bằng công nghệ lò cảm ứng, trước đó công ty này đã từng gặp rắc rối khi nhà máy của họ đã bị đóng cửa vào tháng 12 năm 2024 sau khi bị phát hiện vi phạm luật môi trường. 

Tuy nhiên, theo các báo cáo gần đây của TISI, hai vòng kiểm định được tiến hành vào ngày 2 tháng 4 và ngày 15 tháng 9 năm nay đều cho kết quả “thép của Xin Ke Yuan phù hợp tiêu chuẩn”, dẫn tới việc cơ quan này trả lại toàn bộ số thép bị tịch thu. Dù vậy, kết quả này đã vấp phải hoài nghi rộng rãi trong công chúng vì các báo cáo trước đó cho thấy các sản phẩm này đã nhiều lần không đạt tiêu chuẩn chất lượng.

Cựu Bộ trưởng Công nghiệp Akanat Promphan - người từng mạnh mẽ phản đối sản xuất thép bằng công nghệ lò cảm ứng và yêu cầu kiểm tra toàn diện Xin Ke Yuan Steel - cho rằng việc ký lệnh dỡ bỏ chỉ ba ngày sau khi ông rời nhiệm sở là “đáng ngờ” và yêu cầu chính phủ làm rõ. 

Bộ trưởng Công nghiệp đương nhiệm, ông Thanakorn Wangboonkongchana, khẳng định số thép được thả không liên quan đến vụ sập tòa nhà SAO mà là lô bị thu giữ sau một vụ cháy nhà máy vào tháng 12/2024, đồng thời nhấn mạnh quá trình xử lý đã được khởi động từ chính quyền trước.

Tổng thư ký TISI, ông Ekniti Romyanon, khẳng định cơ quan này đã tuân thủ đúng quy định. Một khi các cuộc kiểm định xác nhận sản phẩm đạt chuẩn, TISI có nghĩa vụ phải trả lại cho chủ sở hữu. Tuy nhiên, sự mơ hồ vẫn còn đó. Các tài liệu của TISI cho thấy lệnh tịch thu được ban hành ngày 2 tháng 4 năm 2025 - sau vụ sập tòa nhà - dường như mâu thuẫn với lời giải thích của Bộ trưởng đương nhiệm Thanakorn Wangboonkongchana rằng vụ việc liên quan đến một sự cố khác.

Vụ việc đã làm dấy lên nghi ngờ về tính minh bạch trong khâu kiểm định và giám sát chất lượng thép xây dựng tại Thái Lan. Ngoài ra các hiệp hội ngành, bao gồm Hiệp hội nhà sản xuất thép cây bằng lò hồ quang điện (EAF), Hiệp hội nhà sản xuất thép kết cấu cán nóng và Hiệp hội Thép cán nóng Thái Lan, đã kêu gọi chính phủ tăng cường tiêu chuẩn chất lượng thép cây để ngăn ngừa các sự cố kết cấu trong tương lai. 

Còn trước đó vào tháng 6/2025, theo Metal Expert, Chính phủ Thái Lan đã đề xuất lệnh cấm tạm thời đối với việc xây dựng các dự án thép thanh mới nhằm giải quyết tình trạng mất cân đối ngày càng tăng giữa cung và cầu thép trong nước, hạn chế đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này và nâng cao tỷ lệ sử dụng công suất của ngành hiện đang thấp.

Điều khiến dư luận Thái Lan quan tâm nhất hiện này là: 

1. Hai bộ trưởng công nghiệp lại đưa ra những lời giải thích trái ngược nhau, công chúng nên tin ai? 

2. Nghiêm trọng hơn, 40.000 thanh thép vừa được giải phóng đó có sẽ được đưa trở lại chuỗi cung ứng xây dựng hay không ? và liệu người dân có thể hoàn toàn tin tưởng vào các tiêu chuẩn an toàn quốc gia khi quy trình kiểm định vẫn còn nhiều nghi vấn?

Dù Hội đồng Kỹ sư Thái Lan - cơ quan dẫn đầu cuộc điều tra trung tâm về vụ sập tòa nhà - đã kết luận rằng nguyên nhân sụp đổ không bắt nguồn từ chất lượng thép. Do đó, sản phẩm của Xin Ke Yuan không thể bị quy trách nhiệm cho thảm kịch này. Tuy nhiên, vụ việc Xin Ke Yuan cho thấy nhu cầu cấp thiết của Thái Lan hiện nay là phải củng cố niềm tin công chúng đối với hệ thống tiêu chuẩn quốc gia - một yếu tố then chốt cho an toàn và phát triển bền vững của ngành xây dựng.

Theo Bangkok Post, Bộ Công nghiệp cần hành động để xua tan nghi ngờ của công chúng bằng cách công khai kết quả kiểm định. Vai trò của TISI là bảo vệ niềm tin của xã hội đối với các tiêu chuẩn công nghiệp. Nếu kết quả thực thi của cơ quan này thay đổi theo “gió chính trị”, thì niềm tin ấy sẽ bị xói mòn - kéo theo sự suy giảm lòng tin đối với toàn ngành công nghiệp.

P/S: Ảnh sử dụng trong bài lấy từ nguồn bangkokpost.com

Huy Hoàng