EU siết quy định CBAM: Giá carbon gắn chặt ETS, nâng yêu cầu tuân thủ đối với hàng thép nhập khẩu

CBAM bước vào giai đoạn hoàn thiện, gắn giá chứng chỉ trực tiếp với ETS

Theo các dự thảo quy định vừa được tiết lộ, giá chứng chỉ CBAM sẽ được tính dựa trên bình quân gia quyền giá chốt đấu giá trong Hệ thống Mua bán khí thải EU (EU ETS). Điều này giúp đồng bộ chi phí carbon giữa nhà sản xuất trong EU và hàng hóa nhập khẩu, thu hẹp khả năng “rò rỉ carbon” và hạn chế méo mó thương mại.

• Năm 2026: giá CBAM được tính theo quý
• Từ 2027: tính theo tuần, phản ánh sát thị trường carbon EU

Với giá EUA đang xoay quanh 70-85 EUR/tấn CO₂, thị trường dự báo chi phí CBAM áp lên thép nhập khẩu sẽ tăng tương ứng.

Một thương nhân Đức bình luận: “CBAM mở rộng tín hiệu giá ETS tới toàn bộ hàng nhập khẩu. Đây là áp lực lớn buộc các nhà sản xuất ngoài EU phải giảm phát thải hoặc đánh mất thị phần.”
 
Kiểm chứng phát thải: siết chặt ngay từ năm đầu tiên

Dự thảo quy định kiểm chứng phát thải đưa ra loạt yêu cầu mới:

• Kiểm tra thực địa bắt buộc trong năm đầu CBAM
• Có thể cho phép kiểm tra trực tuyến hoặc miễn trừ ở giai đoạn tiếp theo nhưng chỉ trong điều kiện rủi ro thấp
• Áp dụng ngưỡng trọng yếu 5%, nhưng sai lệch nhỏ hơn vẫn có thể bị xem là quan trọng

Các doanh nghiệp châu Âu cảnh báo rằng nhiều nhà xuất khẩu ngoài EU hiện chưa có đơn vị kiểm định được công nhận hoặc hệ thống dữ liệu phát thải đầy đủ, dẫn đến nguy cơ:

• Hạn chế lượng hàng xuất vào EU
• Chậm thông quan khi CBAM vận hành chính thức

Ủy ban châu Âu sẽ chuẩn hóa báo cáo kiểm chứng qua CBAM Registry, tăng tính minh bạch và nhất quán trong toàn hệ thống.

Tác động kỳ vọng đến thị trường thép EU

Giới thương mại dự báo chi phí nhập khẩu vào EU có thể tăng thêm 70 EUR/tấn, đặc biệt đối với các sản phẩm thép và nhôm có cường độ carbon cao. Ngoài CBAM, thị trường cũng theo dõi khả năng EU cắt giảm giá trị phát thải chuẩn của ETS đối với ngành công nghiệp, điều có thể khiến chi phí carbon tăng mạnh hơn nữa.

Trong bối cảnh CBAM sẽ vận hành đầy đủ từ ngày 1/1/2026, các doanh nghiệp - từ nhà xuất khẩu đến nhà nhập khẩu - sẽ phải đối mặt với:

• Mức độ tuân thủ cao hơn
• Yêu cầu kiểm chứng chặt chẽ hơn
• Chi phí carbon tăng mạnh và biến động theo ETS
• Quy trình mua - nộp chứng chỉ CBAM phức tạp hơn
   
  Với các doanh nghiệp sản xuất thép Việt Nam

Với các doanh nghiệp sản xuất thép bằng lò điện hồ quang (EAF), có lợi thế về cường độ phát thải thấp hơn so với thép BOF truyền thống. Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội và giữ thị phần tại EU, các doanh nghiệp cần:

• Sớm xây dựng hệ thống đo đạc - báo cáo - kiểm chứng phát thải (MRV) theo chuẩn EU
• Chuẩn bị hồ sơ số hóa để sẵn sàng cho kiểm chứng CBAM
• Chủ động đánh giá chi phí carbon gắn với giá ETS
• Tối ưu sản xuất xanh, tăng sử dụng phế liệu và năng lượng sạch

Th.S