Ngành thép trước áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt

Liên tục phải đối mặt với nhiều vụ khởi kiện, điều tra bán phá giá từ các nước nhập khẩu đang khiến xuất khẩu thép gặp nhiều khó khăn.

Chỉ tính riêng từ ngày 16/7 - 9/8, các sản phẩm thép xuất khẩu của Việt Nam đã liên tục bị nhiều thị trường ngoại khởi kiện liên quan đến phòng vệ thương mại và áp thuế tự vệ tạm thời, trong đó có 8 vụ việc liên quan đến 7 thị trường bao gồm Thái Lan, EU, Canada, Malaysia, Hoa Kỳ, Liên minh kinh tế Á - Âu (EEC) và Ấn Độ.

Riêng tại thị trường Hoa Kỳ, từ ngày 27/7 – 2/8, mặt hàng thép thép chống ăn mòn và thép cuộn cán nguội của Việt Nam đã liên tiếp hai lần bị khởi xướng điều tra chống lẩn tránh thuế chống bán phá giá (CBPG) và chống trợ cấp (CTC), điều này cho thấy các vụ kiện phòng vệ thương mại liên quan tới mặt hàng thép ngày càng gia tăng.

Tại một cuộc hội thảo diễn ra gần đây, bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam - VCCI) cũng lên tiếng cảnh báo, sắt thép là mặt hàng liên quan đến nhiều vụ kiện phòng vệ thương mại nhất trong số các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam từ trước đến nay.

Theo bà Trang, tính đến cuối tháng 6/2018, Việt Nam đã bị kiện CBPG 78 vụ. Đối với các vụ kiện CTC, con số thống kê là 12 vụ và vụ kiện chống lẩn tránh thuế CBPG là 17 vụ. Đáng chú ý, trong số 78 vụ kiện CBPG đã có 37 vụ liên quan đến sắt thép, chiếm gần 1/2 các loại hàng hóa bị kiện. Liên quan đến điều tra CTC cũng có với gần 3/4 vụ kiện liên quan đết mặt hàng sắt, thép.

Theo nhận định của Bộ Công Thương, ngành thép tiếp tục phải cạnh tranh ngày càng gay gắt do thép nhập khẩu thâm nhập mạnh vào thị trường Việt Nam. Bên cạnh đó, việc phải đối mặt với nhiều vụ điều tra bán phá giá từ các nước nhập khẩu khiến xuất khẩu thép gặp nhiều khó khăn.

Phân tích nguyên khiến thép Việt Việt liên tục vướng vào các vụ kiện phòng vệ thương mại, ông Nguyễn Văn Sưa, Phó Chủ tịch Hiệp hội thép Việt Nam (VSA) cho biết, thời gian gần đây, chủ nghĩa bảo hộ thương mại nổi lên rầm rộ trên thế giới, khiến ngành thép Việt Nam bị nhiều thị trường khởi xướng kiện phòng vệ thương mại.

Không những thế, do thép là nguyên liệu cho tất cả các ngành công nghiệp và xây dựng, đồng thời là vật liệu chiến lược nên rất nhiều quốc gia quan tâm. Những năm gần đây, khi tốc độ tăng trưởng xuất khẩu thép của Việt Nam được đẩy mạnh càng làm cho nhiều nước chú ý, xem xét áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Kiểm soát nguồn nhập khẩu

Đứng trước nhiều khó khăn trong lĩnh vực xuất khẩu thép, một số chuyên gia cho rằng, các doanh nghiệp ngành thép cần thường xuyên nâng cao hiểu biết về thương mại quốc tế; cấu trúc lại thị trường xuất khẩu, tránh xuất khẩu tập trung vào 1 thị trường dẫn tới kim ngạch xuất khẩu tại thị trường đó có sự gia tăng đột biến, tạo cớ cho việc khởi kiện. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng cần nâng cao năng lực cạnh tranh, nhất là trong bối cảnh hội nhập và các quốc gia tăng cường các biện pháp tự vệ thương mại như hiện nay.

Ông Nguyễn Thanh Trung, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Tôn Đông Á cho rằng, việc các nước áp dụng các biện pháp bảo hộ đang gây khó khăn cho xuất khẩu của ngành thép Việt Nam. Lường trước được điều này, nhiều năm nay, Tôn Đông Á đã tập trung đầu tư công nghệ để sản xuất ra sản phẩm thép có chất lượng cao.

“Công nghệ tốt không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn bảo đảm tiêu chuẩn lượng của sản phẩm thép, giúp tôn thép Việt Nam thuận lợi và tự tin hơn khi bước ra sân chơi quốc tế. Nếu làm được điều này sẽ khẳng định được uy tín, thương hiệu thép Việt Nam đồng thời hạn chế việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại từ các nước, gây khó khăn cho ngành thép Việt Nam”, ông Trung cho biết.

Để đảm bảo tăng trưởng của ngành thép, Chủ tịch VSA cho rằng, Nhà nước cần có những chính sách, biện pháp kiểm soát chặt nguồn thép nhập khẩu. Cùng với đó, Nhà nước cần tiếp tục thúc đẩy các chính sách phát triển kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô song song với ổn định lãi suất ngân hàng, tạo niềm tin cho doanh nghiệp.

“Ngành thép muốn phát triển cần phải bảo vệ bằng được thị trường thép trong nước, ngăn cản việc nhập khẩu các sản phẩm trong nước đã sản xuất được. Thời gian tới, VSA sẽ đề nghị Bộ Công Thương đẩy mạnh sử dụng công cụ phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ sản xuất thép nội địa”, ông Sưa cho hay.

Đại diện Bộ Công Thương cũng lưu ý, doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu thép trong nước cần phải nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng đến tự chủ được các nguồn nguyên liệu sản xuất đầu vào ngay trong nước. Ngành thép trong nước cần cố gắng khép kín từ khâu đầu vào đến sản xuất, loại trừ dần nguyên liệu có nguồn gốc xuất xứ từ các quốc gia khác, từ đó giảm thiểu việc một số nước cho rằng Việt Nam lẩn tránh thuế./.